Vrees je je collectief ontslag? Wat je nu best weet en doet ?

De Franse treinbouwer Alstom wil 150 banen schrappen in Brugge. Dat zegt het bedrijf donderdag na een bijzondere ondernemingsraad. Sinds 2013 gingen in de eerste negen maanden van het jaar nog nooit zoveel banen verloren door collectieve ontslagen en herstructureringen als in 2025.

Wat moet je weten als je jouw job verliest in een collectief ontslag? Op welke vergoedingen heb je recht?

Greet Damme en Yves Stox, Managing Consultants bij HR-dienstverlener Partena Professional, geven een antwoord op de meest gestelde vragen.

Collectieve ontslagen opnieuw in de lift?

Waarom lees je de laatste maanden zoveel over collectieve ontslagen? Gewoon omdat het aantal aankondigingen opnieuw toeneemt. In de periode van januari 2025 tot en met september 2025 deden 79 ondernemingen zo’n aankondiging, 6289 werknemers vernamen dat hun job in gevaar zou kunnen komen.

Zo’n aankondiging is de start van een hele procedure (die best wel wat tijd in beslag kan nemen) en staat dus niet automatisch gelijk aan een collectief ontslag.

“Toch neemt ook het aantal afgeronde procedures toe: van 80 in 2024 naar 76 in de eerste negen maanden van 2025, wat wijst op een versnelling in het aantal effectieve ontslagen” zegt Yves Stox, Managing Consultant bij HR-dienstverlener Partena Professional.

Achter die cijfers schuilen duizenden mensen die hun job verliezen of in onzekerheid verkeren. In 2024 werden van de 8.741 aangekondigde ontslagen uiteindelijk 7.953 effectief uitgevoerd; in de eerste negen maanden van 2025 ging het om 6.734 van de 7.617 werknemers.

Wat is een collectief ontslag?

“Volgens de Wet-Renault is er sprake van collectief ontslag wanneer een groep werknemers ontslagen wordt binnen een periode van 60 dagen. Het moet gaan om een ontslag dat geen betrekking heeft op de persoon van de werknemer, zoals zijn of haar bekwaamheid of individuele inzet. Een ontslag om dringende redenen telt dus niet mee”, legt Yves Stox uit.

Dat minimumaantal hangt bovendien af van de grootte van de onderneming:

Welke procedure moet jouw werkgever naleven?

Als een onderneming tot collectief ontslag overgaat, treedt de Wet-Renault in werking. Deze wet legt een reeks verplichtingen op aan ondernemingen vóór een ontslag daadwerkelijk kan plaatsvinden. Het doel van de procedure is het beperken van ontslagen door een gestructureerd overleg tussen de onderneming en de werknemersvertegenwoordigers. Juristen spreken over een “informatie- en raadplegingsprocedure”.

“Tijdens die procedure kunnen werknemersvertegenwoordigers vragen stellen en alternatieven voorstellen. Werkgevers zijn verplicht deze te beantwoorden en de voorgestelde opties te onderzoeken, met als doel de impact van de ontslagen te beperken en het aantal ontslagen te verminderen”, aldus Greet Damme, Managing Consultant bij HR-dienstverlener Partena Professional. “Meestal worden minder werknemers daadwerkelijk ontslagen dan aanvankelijk aangekondigd. In 2024 lag het verschil tussen aangekondigde en effectieve ontslagen op 9%. Voor de eerste negen maanden van 2025 bedraagt dat verschil 11,6%.”

De procedure collectief ontslag doorloopt vijf fasen, maar een wettelijke maximumduur is er niet:
1. Aankondiging van intentie
2. Informatie en raadpleging
3. Kennisgeving van intentie
4. Wachtperiode (30 dagen)
5. Ontslagen

“Het proces van aankondiging tot kennisgeving duurde in 2025 zo’n 80 dagen (mediaan). Dat is langer dan in andere jaren, in het verleden duurde de procedure meestal zo’n 65 dagen,” aldus Greet Damme.

Wat moet je doen bij de aankondiging van de intentie tot een collectief ontslag?

1. Je behoudt je job tot de procedure is afgerond

“Een aankondiging van een collectief ontslag betekent niet dat je meteen jouw job verliest. Het is de start van een procedure waarin pas aan het einde duidelijk wordt wie daadwerkelijk wordt ontslagen”, benadrukt Yves Stox.

2. Begrijp jouw opties en vergoedingen

In geval van ontslag zijn er doorgaans twee opties: ofwel doe je jouw opzegtermijn uit, ofwel wordt het contract onmiddellijk beëindigd en ontvang je een verbrekingsvergoeding. Deze vergoeding wordt berekend, net zoals bij een individueel ontslag, op basis van jouw aantal opzegweken en basisloon (inclusief contractuele voordelen zoals vakantiegeld, groepsverzekering of privégebruik van een bedrijfswagen).

In het kader van een collectief ontslag worden ook vaak een aantal aanvullende vergoedingen betaald, zoals een anciënniteitspremie. Die afspraken worden gemaakt in een sociaal plan, al is zo’n sociaal plan niet wettelijk verplicht. Je hebt in principe recht op een wettelijke vergoeding collectief ontslag, maar die wordt verminderd met de aanvullende vergoedingen uit het sociaal plan.

Het sociaal plan gaat niet alleen over de financiële afwikkeling. Vaak worden er ook begeleidingsmaatregelen voorzien die een hertewerkstelling van de ontslagen werknemers kunnen bevorderen (bv. een extra opleidingsbudget) of bijkomende ontslagen kunnen vermijden (bv. een vrijwillig vertrekplan).

Er is steeds een verplichting tot outplacement. Bij een collectief ontslag verloopt die begeleiding naar een nieuwe job via de tewerkstellingscel.

3. Behoud jouw rechten en bereid je voor op de toekomst

Belangrijk! Behoud jouw recht op een werkloosheidsuitkering door: jouw ontslag aan te melden bij jouw vakbond of indien je niet aangesloten bent, bij de Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen, en je in te schrijven bij de VDAB. Zoek actief naar werk en aanvaard passende aanbiedingen.

"De beste bescherming voor werknemers, is zich voor te bereiden op toekomstige transities. Denk eraan dat wendbaarheid en brede inzetbaarheid je net sterker maken om vlot een volgende stap te zetten, zelfs bij collectief ontslag”, benadrukt Greet Damme. “Waardeer dus niet alleen de financiële vergoedingen in een sociaal plan, maar zeker ook de eventuele opleiding en loopbaanbegeleiding. Die geven meer houvast in de toekomst.”
-----------------------------------