We moeten zorgen voor meer kleine belastingbetalertjes!

​Om de verzorgingsstaat verder budgettair in stand te kunnen houden, moeten we niet alleen meer mensen aan het werk zetten, we moeten er op lange termijn ook en vooral voor zorgen dat we meer mensen hebben. En dat betekent dat we vandaag reeds moeten inzetten op meer kleine belastingbetalertjes!​

Nu de cadeautjestijd in de aanloop naar de verkiezingen achter de rug is, begint het iedereen meer en meer te dagen, de volgende regering staat voor een aartsmoeilijke budgettaire opdracht. In de huidige legislatuur werd de begroting geteisterd door de corona- en de energiecrisis, maar zelfs nu deze crisissen achter de rug zijn blijft het budgettair rampzalig. Voor 2024 en 2025 voorspelt de Europese Commissie voor ons land een begrotingstekort van respectievelijk 4,6 % en 5,0 %. En wat de schuldratio betreft, voorspelt de Europese Commissie een stijging van de schuldratio van 106,3 % van het bbp in 2023 naar 106,4 % in 2024 en naar 107,3 % in 2025 en bij een ongewijzigd beleid zelfs naar 120% in 2028.

Bovendien heeft ons land zich te schikken naar de nieuwe begrotingsregels die door het Europees Parlement werden goedgekeurd. Volgens de nieuwe begrotingsregels moeten lidstaten over een periode van 4 tot 7 jaar toewerken naar een begrotingstekort van 3% van het BBP. Voor België betekent dit een jaarlijkse inspanning van 3,4 miljard euro, hetzij een kleine 24 miljard euro, niet om de begroting in evenwicht te krijgen, maar enkel om binnen het toegelaten tekort van 3% te blijven. Dat is dus een meer dan substantiële inspanning. Maar, volgens het Planbureau – dat de verkiezingsplannen van de politieke partijen heeft doorgelicht – haalt geen enkele partij met haar plannen de begrotingslimiet.

De volgende regering zal dus noodgedwongen een saneringsregering zijn, die zware beslissingen zal moeten nemen. En, zoals het klassiek gaat bij begrotingsperikelen, wordt dan traditioneel gedacht aan enerzijds besparingen en anderzijds nieuwe fiscale inkomsten. Ook nu is dat niet anders. Zo bijvoorbeeld willen partijen zoals CD&V, Groep, PvdA en Vooruit een of andere vorm van “rijkentaks” invoeren om nieuwe fiscale inkomsten aan te boren. Een partij zoals N-VA meent dan weer dat er bespaard moet worden op sociale uitkeringen door de indexering van de uitkeringen tijdelijk te gaan bevriezen.

Makkelijk is deze oefening dus niet. Maar misschien moeten politici de oplossing van de budgettaire problematiek niet alleen op korte en middellange termijn bekijken, maar ook op langere termijn. We kunnen er immers niet omheen dat de begroting op orde brengen enkel mogelijk zal zijn mits het doorvoeren van sociaal economische hervormingen, en in het bijzonder ook via een fiscale hervorming. En op dat vlak lijken de politieke neuzen toch wat in dezelfde richting te kijken ondertussen. Na het uitstekend voorbereidend werk van Minister Vincent Van Peteghem met zijn “Blauwdruk voor een grote fiscale hervorming”, is iedereen, van politiek links tot politiek rechts, ervan overtuigd geraakt dat vooral de belastingdruk op arbeid naar omlaag moet.

De bedoeling van de politiek lijkt te zijn om “werken meer te doen lonen” om zo meer mensen op de arbeidsmarkt te krijgen. En daar zit uiteraard een belangrijke budgettaire logica achter. De motor van de verzorgingsstaat draait immers in hoofdzaak op arbeid, die voor de belangrijkste fiscale als parafiscale inkomsten zorgt. Dus hoe meer mensen we aan het werk kunnen zetten, hoe meer fiscale en parafiscale inkomsten naar de Schatkist kunnen vloeien. Dat lijkt een interessante piste te zijn, op voorwaarde uiteraard dat we op langere termijn kunnen teren op een vaste instroom aan arbeidskrachten.

En als we dan kijken naar de demografische evolutie dan blijkt er toch een ernstig probleem te zijn. Volgens Stabel, het statistisch bureau van de federale overheid, zal de bevolking in België aangroeien van 11.697.557 personen in 2023 naar 12.857.728 personen in 2070. ( zie Bevolkingsvooruitzichten | Statbel (fgov.be) ) Dat is een substantiële stijging, maar niettemin een probleem. De gemiddelde groei van het aantal inwoners in België over de laatste 50 jaar (sinds 1970) bedroeg immers 40.000 bijkomende personen per jaar. In de projectie van Statbel tot 2070 bedraagt die groei echter slechts 25.000 personen per jaar. Dit wil dus zeggen dat de Belgische bevolking wel blijft groeien, maar minder snel.

En als deze projectie van de bevolkingsevolutie correct blijkt te zijn, dan dreigt er op termijn een nog zwaarder budgettair probleem, althans als we arbeid verder als de belangrijkste brandstof van de verzorgingsstaat blijven beschouwen.

Vooreerst is er het probleem van de stijgende levensverwachting. Volgens Stabel bedraagt de levensverwachting in 2023 voor mannen 79,9 jaar en voor vrouwen 84,6 jaar. In 2070 is dat respectievelijk 86,6 jaar en 89 jaar. Indien we langer leven, moet ook de verzorgingsstaat langer voor ons zorgen, en dat betekent dus langer pensioen betalen en hogere kosten voor de gezondheidszorg dragen.

Deze stijgende kosten zouden kunnen gecompenseerd worden door “meer mensen aan het werk” te zetten, maar net daar zit het probleem. Door de lagere bevolkingsgroei ontstaat er een probleem tussen de beroeps-actieve en de niet beroeps-actieve bevolking. Zo stelt Statbel dat in 2023 tegenover elke 67-plusser er 3,6 personen staan in de beroeps-actieve categorie tussen 18 en 66 jaar. In 2070 zullen dat slechts 2,4 personen zijn.

Indien de volgende regering wil inzetten op een fiscale hervorming, dan houdt men daar best rekening mee. Om de verzorgingsstaat verder budgettair in stand te kunnen houden, moeten we niet alleen meer mensen aan het werk zetten, we moeten er op lange termijn ook en vooral voor zorgen dat we meer mensen hebben. En dat betekent dat we vandaag reeds moeten inzetten op meer kleine belastingbetalertjes. Dit kan door het stimuleren van de natuurlijke groei van de bevolking of door arbeidsmigratie, maar het is stilaan van moeten.

Gouverner, c’est prévoir, zie de Franse politicus Emile de Girardin, ergens halfweg de 19de eeuw. Geef hem eens ongelijk ?