Geen goeie reden om te betogen

Vandaag wordt er opnieuw betoogd tegen de hervormingsplannen van de federale regering. De vakbonden rekenen op de grootste betoging in elf jaar. Er werden allerlei redenen gelanceerd om te betogen, maar de rode draad lijkt te zijn: ‘tegen de sociale afbraak van deze regering’.

Daarbij werd helaas nogal wat onzin verkondigd. Hieronder de vijf opvallendste

1. Welke sociale afbraak?

De kernreden voor de betoging lijkt de sociale afbraak van deze regering te zijn. Dat gaat voorbij aan het feit dat de sociale overheidsuitgaven in ons land al decennialang aan het toenemen zijn, en dat ook de komende jaren zullen blijven doen (ook met de huidige hervormingsplannen). Begin jaren 70 bedroegen de sociale overheidsuitgaven in ons land zo’n 14% van het bbp. Dat klom snel naar 23% tegen het begin van de jaren 80. Na de saneringsoefening van de eerste helft van de jaren 80 klommen die sociale uitgaven opnieuw van 20% van het bbp in 1990 naar 26% vandaag. De huidige hervormingsplannen zijn vooral bedoeld om die stijging af te remmen. En dat via maatregelen die al lang bestaan in de meeste andere industrielanden (en die we zelf al jaren geleden hadden moeten nemen), zoals de beperking van de werkloosheidsuitkering in de tijd en een bonus/malus in de pensioenberekening. Dat gaat niet over ‘sociale afbraak’, maar vooral over het vrijwaren van onze welvaartsstaat voor de toekomst.

2. Eindeloze extra inkomsten?

Er is weinig discussie over dat de federale regering maatregelen moet nemen om de begroting terug een beetje in de goeie richting te krijgen (hoewel er wel discussie is over de omvang van de noodzakelijke ingrepen). Vanuit de betoging wordt daarvoor vooral gekeken naar extra inkomsten, zoals een miljonairstaks en het schrappen van allerlei lastenverlagingen (wat overeen komt met een verhoging van de belasting op arbeid). Dat gaat voorbij aan het feit dat we vandaag al bij de hoogste overheidsinkomsten en overheidsuitgaven van Europa hebben. Als we de budgettaire uitdaging van 20 miljard willen dichtrijden met extra inkomsten, dan moeten we naar de hoogste totale belastingdruk van Europa. Om dat te realiseren zouden alle belastingen 7% hoger moeten. Dat zou onvermijdelijk belangrijke schade toebrengen aan onze economie (waardoor de inkomsten lager zouden uitvallen, en de belastingen dus nog hoger zouden moeten).

3. Pensioendiefstal?

Vandaag spendeert de overheid in België zo’n 13% van het bbp aan pensioenen. Dat is duidelijk hoger dan het Europese gemiddelde, maar zeker niet bij de hoogste van Europa. Maar zonder ingrijpen zou die pensioenfactuur in ons land sterker oplopen dan in de meeste andere Europese landen. Daardoor zouden we op termijn wel bij de hoogste pensioenuitgaven van Europa zitten. En dat terwijl de veroudering van de bevolking in ons land beperkter blijft dan in de meeste andere landen. En ondertussen blijven we in België gemiddeld opvallend vroeg stoppen met werken en hebben we bij de kortste gemiddelde loopbanen van Europa. Dat heeft ook te maken met het feit dat vroeger stoppen met werken impliciet financieel aangemoedigd wordt doordat in veel gevallen een jaar vroeger stoppen (en dus minder bijdragen betalen en langer uitkeringen genieten) interessanter is dan de extra pensioenrechten die opgebouwd kunnen worden door een jaar langer te werken. Met de bonus/malus probeert de regering die scheeftrekking aan te pakken. De bedoeling daarvan is niet om mensen te straffen, of hun pensioen te ‘stelen’, maar wel om meer mensen ertoe aan te zetten om langer te werken.

4. Geen belastingen op kapitaal?

Voor extra inkomsten wordt vooral naar de ‘sterkste schouders’ gekeken, en daarbij wordt nogal vlot beweerd dat kapitaal en/of vermogen onvoldoende bijdraagt aan de belastinginkomsten. Dat gaat voorbij aan het feit dat we in België vandaag al in de Europese top drie staan qua totale inkomsten uit allerlei belastingen op kapitaal, en dat we de tweede zwaarste totale belastingdruk op kapitaal hebben. Er zijn zeker grondige hervormingen mogelijk in hoe we die belastingen op kapitaal in ons land organiseren om het systeem efficiënter te maken, maar dat we uit die belastingen op kapitaal vele miljarden aan extra inkomsten kunnen halen is een illusie.

5. Hogere lonen als oplossing voor alles?

Weinig verrassend pleitten de vakbonden gisteren ook opnieuw voor fors hogere lonen (o.m. via de afschaffing van de loonnorm). Die hogere lonen moeten zelfs de begrotingsproblemen oplossen, want hogere lonen betekenen ook hogere belastinginkomsten. Die redenering gaat opmerkelijk vlot voorbij aan het feit dat iemand die lonen uiteraard ook moet betalen. We hebben vandaag al bij de hoogste uurlonen van Europa, en veel bedrijven worstelen nog altijd met de forse loonstijgingen van de voorbije jaren (met zowat 20% via de automatische loonindexering). Een nieuwe forse verhoging van de lonen (bovenop de inflatie) zou de al wankele concurrentiepositie van onze bedrijven een nieuwe dreun toebrengen, met belangrijke negatieve gevolgen voor onze economie en de werkgelegenheid. De beste manier om meer koopkracht te realiseren, is via sterkere economische groei die zich dan kan vertalen in hogere lonen (omgekeerd werkt het niet).

De pijnlijke realiteit is dat de huidige hervormingsplannen nog maar een eerste stap zijn, en dat er de komende jaren nog extra inspanningen nodig zullen zijn om de toekomst van onze welvaartsstaat te vrijwaren. De hervormingen afzwakken (of stopzetten) onder druk van de betogers zou de kwetsbaarheid van onze welvaartsstaat op langere termijn verhogen. Dat is geen optie.