Tienduizend zelfstandigen moeten hun COVID-steun terugbetalen: wat u als accountant moet weten

De gevolgen van de gezondheidscrisis blijven doorwerken voor heel wat zelfstandigen in België. Volgens een recent arrest van het Grondwettelijk Hof moeten ongeveer tienduizend ondernemers gemiddeld 3.330 euro aan COVID-steun terugbetalen die zij ten onrechte hebben ontvangen. De aanleiding is een door het Hof wettig bevonden voorwaarde voor het ontvangen van crisis-overbruggingsrecht die betrekking had op de inschrijving van kinderen onder de mutualiteit van de zelfstandige zelf.

Waarom moet deze steun worden terugbetaald?

Tijdens de pandemie bood het crisis-overbruggingsrecht zelfstandigen een vervangingsinkomen, vooral aan degenen die verplicht moesten sluiten of te kampen hadden met een drastische daling van hun omzet. Wie kinderen ten laste had, kon een hoger bedrag krijgen, op voorwaarde dat deze kinderen bij de mutualiteit van de zelfstandige waren aangesloten.

In 2022 voerde het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) een controle uit, waaruit bleek dat 38.145 zelfstandigen deze aanvullende steun ontvingen zonder aan de voorwaarde te voldoen dat hun kinderen daadwerkelijk onder hun eigen mutualiteit waren ingeschreven. Deze groep kreeg een terugvorderingsverzoek voor het verschil.

Arrest van het Grondwettelijk Hof

Verschillende betrokken zelfstandigen betwistten de geldigheid van dit criterium en voerden aan dat het in strijd was met het gelijkheidsbeginsel. Volgens hen is de vrijheid van ouders om te kiezen bij wie het kind verzekerd wordt niet gewaarborgd als men verplicht is het kind in te schrijven onder de mutualiteit van de zelfstandige om recht te hebben op het hogere bedrag.

Het Grondwettelijk Hof (Arrest 34/2025) oordeelde echter dat de betreffende voorwaarde niet discriminerend was, en bevestigde zo dat de vrijheid van de ouders niet wordt aangetast. Als gevolg van dit arrest heeft de federale overheid de sociale verzekeringsfondsen nu gevraagd om de overblijvende 10.205 dossiers verder af te handelen en het openstaande bedrag terug te vorderen.

Wat kunt u als accountant aanraden?

Zelfstandigen die getroffen worden door deze maatregel zullen zich mogelijk tot u richten voor advies of bijstand. Let daarbij vooral op de volgende punten:

1. Informeer uw klanten tijdig: Zorg ervoor dat ze op de hoogte zijn van de recente uitspraak van het Grondwettelijk Hof en van het feit dat er mogelijk een terugbetalingsverplichting op hen rust.
2. Controleer de situatie: Vooraleer stappen te ondernemen, is het van belang ieder dossier grondig na te kijken. Misschien voldeden sommige klanten toch aan de vereiste voorwaarden of zijn er verzachtende omstandigheden die de terugvordering kunnen beperken.
3. Aanvragen van schuldkwijtschelding: Zelfstandigen die in financiële problemen verkeren, kunnen via hun sociaal verzekeringsfonds een (gedeeltelijke) kwijtschelding van de schuld aanvragen. Het is daarbij cruciaal een solide en gedocumenteerd dossier voor te leggen (bv. financiële situatie, omstandigheden, enz.).
4. Herbekijk de liquiditeitsplanning: Het terugbetalen van enkele duizenden euro’s kan een aanzienlijke impact op de kaspositie van uw klant hebben. Help hen om mogelijke betalingsregelingen of financieringsoplossingen te verkennen.
5. Volg nieuwe ontwikkelingen: Blijf alert voor eventuele verdere wijzigingen, zoals aanvullende maatregelen van de overheid of de verzekeringsfondsen die het terugvorderingsproces kunnen beïnvloeden.

Conclusie

Het arrest van het Grondwettelijk Hof, dat de voorwaarde van inschrijving van kinderen bij de mutualiteit van de zelfstandige wettig acht, heeft tot gevolg dat tienduizend zelfstandigen een deel van hun COVID-steun moeten terugbetalen. Deze situatie, die voor sommige ondernemers moeilijk kan zijn, onderstreept het belang van nauwgezette en persoonlijke begeleiding.

Als accountant vervult u hierbij een essentiële rol. U kunt uw klanten helpen de juiste stappen te nemen in het terugvorderingsproces, betalingsverplichtingen te plannen en eventuele mogelijkheden voor schuldkwijtschelding te benutten. Adviseer hen om niet te lang te wachten en tijdig te reageren op vragen en brieven van de sociale verzekeringsfondsen. Zo kunnen ze de financiële impact onder controle houden en op een verantwoordelijke manier omgaan met hun verplichtingen.