De nieuwe VSME-standaard: een referentiekader voor niet-beursgenoteerde kmo’s

De VSME-standaard: een vrijwillig rapportage-instrument voor Belgische kmo’s die inzetten op duurzaamheid

Binnen de Europese Unie groeit de wil om de transparantie en coherentie van duurzaamheidsinformatie te versterken. Waar de European Sustainability Reporting Standards (ESRS) zich richten op grote ondernemingen, biedt de nieuwe vrijwillige VSME-standaard (“Voluntary Standard for non-listed Micro-, Small- and Medium-sized Undertakings”) een ondersteunend kader op maat van micro-, kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s) die niet aan een gereglementeerde markt genoteerd zijn.

In dit artikel geven we een overzicht van de VSME-standaard: wat deze inhoudt, in welke context hij wordt gebruikt, waarom hij relevant is voor Belgische accountants en hoe hij concreet kan worden toegepast.

1. Wat is de VSME-standaard en in welke context is hij ontstaan?

De VSME-standaard (Voluntary Standard for non-listed Micro-, Small- and Medium-sized Undertakings) wordt gepubliceerd door EFRAG (European Financial Reporting Advisory Group). Het doel is om kmo’s een duidelijke en evenwichtige leidraad te bieden om te rapporteren over hun milieu-, sociale en governanceprestaties.

• • Regelgevende context: Door de invoering van de “Corporate Sustainability Reporting Directive” (CSRD) moeten grote ondernemingen voortaan uitgebreid rapporteren over hun duurzaamheidsimpact. Hoewel kmo’s niet verplicht zijn te voldoen aan de CSRD, vragen grote bedrijven, banken en investeerders steeds vaker gerichte duurzaamheidsinformatie van hun kmo-leveranciers. De VSME-standaard speelt in op die vraag, door kmo’s een hanteerbaar referentiekader te bieden.
• • Vrijwillig karakter: In tegenstelling tot de ESRS, die verplicht is voor grotere ondernemingen, heeft de VSME-standaard geen wettelijke status. Niettemin is hij qua inhoud afgestemd op de ESRS en biedt hij een vereenvoudigde aanpak, aangepast aan de realiteit van kmo’s.

2. Welke concrete inhoud biedt de VSME-standaard?

De VSME-standaard bestaat uit twee modules :

1. “Basic Module”

• Omschrijft de algemene principes, de basisvereisten voor rapportering en een set essentiële indicatoren.
• Heeft betrekking op milieu (energie, uitstoot van broeikasgassen, vervuiling, enz.), sociale aspecten (algemene kenmerken van het personeelsbestand, gezondheid en veiligheid, verloning) en governance (bijvoorbeeld veroordelingen voor corruptie).
• Vormt de minimale basis voor elke rapportering conform de VSME-standaard.

2. “Comprehensive Module”

• Voorziet bijkomende indicatoren en informatie voor kmo’s die verder willen gaan of moeten beantwoorden aan specifieke informatieverplichtingen van banken, grote klanten of investeerders.
• Bevat bijvoorbeeld uitgebreidere data over governance, klimaatstrategie (doelstellingen rond de vermindering van broeikasgasuitstoot) en ketenbeheer.

Kmo’s kunnen kiezen om enkel de “Basic Module” toe te passen, of om daar bovenop onderdelen van de “Comprehensive Module” te gebruiken. Zo kunnen zij geleidelijk aan hun duurzaamheidsrapportering verfijnen.

3. Waarom is deze nieuwe standaard waardevol voor Belgische accountants?

• Begeleiding van kmo’s: In België is het merendeel van de ondernemingen klein of middelgroot en niet altijd gespecialiseerd in duurzaamheidsbeheer. Accountants spelen dus een sleutelrol bij het ondersteunen van hun klanten voor het verzamelen en presenteren van deze niet-financiële informatie.
• Antwoord op externe vereisten: Grote bedrijven of financiële instellingen vragen steeds vaker informatie over de ESG-prestaties van hun kmo-partners. De VSME-standaard biedt een uniform kader om zulke gegevens samen te brengen en te rapporteren.
• Vooruitlopen op toekomstige wetgeving: Kmo’s vallen voorlopig niet rechtstreeks onder de CSRD, maar de trend naar grotere transparantie en verantwoordelijkheid neemt toe. Door kennis te maken met de VSME-standaard kunnen accountants hun klanten voorbereiden op stijgende verwachtingen in de markt.
• Geloofwaardigheid en vertrouwen: Vrijwillige rapportering kan de reputatie van een kmo versterken, zeker bij de zoektocht naar financiering of bij het aantrekken van grote klanten. Een gestructureerd ESG-rapport is daarbij een extra troef.

4. Hoe de VSME-standaard concreet toepassen?

1. Afbakening: Belgische kmo’s kunnen de VSME-standaard ofwel individueel toepassen, ofwel op geconsolideerde basis (als ze verschillende filialen hebben).
2. Keuze van module:
   • Basic Module: geschikt voor micro-ondernemingen of kleinere structuren die een beknopt maar relevant ESG-overzicht willen geven (CO₂-uitstoot, energieverbruik, basis sociale en governance-indicatoren).
   • Basic + Comprehensive: bedoeld voor meer uitgebreide rapportering, bijvoorbeeld als een kmo aan hogere informatie-eisen van banken of grote afnemers moet voldoen.
3. 3. Verzameling van kerngegevens:
   • Richt zich op de indicatoren uit de VSME-standaard (broeikasgasemissies, arbeidsongevallen, aantal werknemers, enzovoort).
   • Deze gegevens kunnen in een apart duurzaamheidsrapport worden gebundeld of geïntegreerd in een bestaand bestuursverslag.
4. Publicatie en communicatie: De kmo kan de gerapporteerde informatie delen met relevante stakeholders (bank, grote klant, overheid…) en, indien gewenst, ook openbaar maken.
5. Regelmatige update: Door de indicatoren jaarlijks te actualiseren, ontstaat een duidelijk beeld van de evolutie op het vlak van milieu, maatschappij en bestuur, en kan de kmo haar strategie voor duurzaamheid verder aanscherpen.

Conclusie

De VSME-standaard is een nuttig, pragmatisch en evenwichtig instrument voor niet-beursgenoteerde kmo’s die willen rapporteren over hun impact en risico’s op het gebied van milieu, sociaal beleid en governance. Door toepassing van deze standaard krijgen ze meer zichtbaarheid en geloofwaardigheid op de markt.

Voor accountants biedt dit een uitstekende gelegenheid om hun adviesrol uit te breiden. Door hun klanten wegwijs te maken in de VSME-standaard, helpen ze kmo’s efficiënter te rapporteren over ESG-zaken en zich op die manier beter te positioneren tegenover grote ondernemingen, investeerders en financiële instellingen.

Of het nu gaat om het voldoen aan klanteneisen, het overtuigen van investeerders of het vormgeven van een eigen duurzaamheidsstrategie: de VSME-standaard is een referentiekader dat perfect aansluit bij de behoeften van kmo’s en ongetwijfeld aan belang zal winnen in de komende jaren.