ProtectEU ? Een nieuwe Europese strategie voor interne veiligheid

Temps de lecture: 6 min |7 april 2025 à 04:00

Enkele dagen geleden presenteert de Europese Commissie ProtectEU, een Europese strategie voor interne veiligheid die de lidstaten moet ondersteunen en de EU beter in staat moet stellen om de veiligheid van haar burgers te waarborgen. De strategie bevat een ambitieuze visie en een ambitieus werkplan voor de komende jaren, met aangescherpte juridische instrumenten, meer uitwisseling van informatie en nauwere samenwerking.

Achtergrond

De Commissie heeft er samen met Europol voor gezorgd dat de acties van de strategie voor interne veiligheid worden onderbouwd met gegevens uit de dreigingsevaluatie van de Europese Unie voor zware en georganiseerde criminaliteit (EU-Socta). In de evaluatie, die op 18 maart werd gepresenteerd, worden de prioriteitsgebieden op het vlak van criminaliteit en de belangrijkste dreigingen voor de EU in de komende vier jaar behandeld.

Context

Het veiligheidsklimaat verandert en het geopolitieke landschap is voortdurend in beweging. Hybride dreigingen door vijandige buitenlandse overheden en door de staat gesteunde actoren nemen toe, machtige netwerken van georganiseerde misdaad breiden zich uit en criminelen en terroristen zijn steeds vaker online actief. Daarom moet Europa zijn aanpak van interne veiligheid herzien. Voorzitter Von der Leyen kondigde in haar politieke beleidslijnen aan dat de EU een betere respons zal ontwikkelen op nieuwe en traditionele bedreigingen voor de interne veiligheid.

Het doel van de strategie is om een cultuuromslag op het gebied van interne veiligheid teweeg te brengen, waarbij de hele maatschappij wordt betrokken (burgers, bedrijven, onderzoekers en maatschappelijke organisaties). Veiligheidsaspecten zullen worden geïntegreerd in de ontwikkeling van nieuwe initiatieven. Een nieuw Europees kader voor governance op het gebied van interne veiligheid zal de uitvoering van de strategie ondersteunen.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie: “Veiligheid is een van de belangrijkste voorwaarden voor een open, levendige samenleving en een bloeiende economie. Daarom presenteren we vandaag een belangrijk initiatief voor het aanpakken van veiligheidsbedreigingen als terrorisme, georganiseerde misdaad, toenemende cybercriminaliteit en aanvallen op onze kritieke infrastructuur. We zullen Europol sterker maken en de rechtshandhavingsinstanties moderne tools geven om criminaliteit te bestrijden. Maar ook onderzoekers, bedrijven en zelfs burgers kunnen bijdragen aan een grotere veiligheid voor iedereen.”

De Europese strategie voor interne veiligheid vormt een aanvulling op de strategie voor een paraatheidsunie en het witboek over de Europese defensie. Samen met het aangekondigde Europees schild voor democratie vormen zij een alomvattend kader voor een veilige, zekere en veerkrachtige EU.

Belangrijkste doelstellingen en acties

Nieuwe Europese governance op het gebied van interne veiligheid

Het nieuwe dreigingslandschap vereist een mentaliteitsverandering en een verbeterde EU-aanpak van interne veiligheid:

De gevolgen van initiatieven van de Commissie voor de veiligheid en paraatheid van het begin af aan in kaart brengen en gedurende het gehele onderhandelingsproces in het oog houden
Regelmatige dreigingsanalyses uitvoeren met betrekking tot de interne veiligheid ter ondersteuning van de werkzaamheden van de Veiligheidsacademie en de besprekingen in de Raad
Regelmatig verslag uitbrengen aan het Europees Parlement en de Raad om de uitvoering van belangrijke initiatieven te volgen en te ondersteunen

Anticiperen op veiligheidsbedreigingen met nieuwe manieren om inlichtingen te delen

Aangezien veiligheid begint met doeltreffende anticipatie, moet de EU zich kunnen baseren op een degelijk situationeel bewustzijn en betrouwbare dreigingsanalyses:

Regelmatig overzichten opstellen van de mogelijke dreigingen voor de interne veiligheid van de EU, voortbouwend op verschillende risico- en dreigingsevaluaties die met name door EU-agentschappen zijn uitgevoerd
Zorgen voor een betere uitwisseling van inlichtingen door de lidstaten via de gezamenlijke capaciteit van de EU op het gebied van inlichtingenanalyse (SIAC)
Zorgen voor een betere uitwisseling van informatie tussen de lidstaten en EU-agentschappen en -organen

Doeltreffendere instrumenten voor rechtshandhaving en sterkere JBZ-instanties

De rechtshandhaving heeft de juiste instrumenten nodig om doeltreffend te werk te kunnen gaan. Rechtmatige toegang tot gegevens moet bijvoorbeeld soms mogelijk zijn, aangezien 85 % van de strafrechtelijke onderzoeken zich baseert op digitale informatie:

Een nieuw mandaat voor Europol, om van Europol een echt operationeel politieagentschap te maken en zijn steun aan de lidstaten te versterken
Frontex, Eurojust en Enisa versterken en zorgen voor nauwe samenwerking tussen de agentschappen
De operationele capaciteiten versterken met een nieuw systeem voor kritieke communicatie om grensoverschrijdende communicatie tussen verschillende autoriteiten mogelijk te maken
Een routekaart voor rechtmatige en doeltreffende toegang tot gegevens voor rechtshandhavingsdoeleinden
Een technologische routekaart over versleuteling, en een effectbeoordeling met het oog op de actualisering van de EU-regels inzake gegevensbewaring

Weerbaarheid opbouwen tegen hybride dreigingen

De EU moet haar weerbaarheid tegen hybride dreigingen vergroten door kritieke infrastructuur te beschermen, de cyberbeveiliging te versterken en online-dreigingen te bestrijden:

De lidstaten moeten de CER- en de NIS 2-richtlijn volledig uitvoeren
Een nieuwe cyberbeveiligingsverordening en nieuwe maatregelen om cloud- en telecomdiensten te beveiligen en technologische soevereiniteit te ontwikkelen
Maatregelen om de afhankelijkheid van afzonderlijke buitenlandse leveranciers te verminderen en onze toeleveringsketens minder vatbaar te maken voor risico's van bepaalde leveranciers, onder meer een herziening van de aanbestedingsregels
De beveiliging van vervoersknooppunten verbeteren door middel van een EU-havenstrategie, en nieuwe rapportagesystemen invoeren om de beveiliging van de luchtvaart, het vervoer en de toeleveringsketens te versterken
Een actieplan tegen chemische, biologische, radiologische en nucleaire dreigingen (CBRN)

Zware en georganiseerde criminaliteit bestrijden

Er zijn strengere regels nodig om georganiseerde criminele netwerken te bestrijden. Rechtshandhavingsinstanties moeten de geldstromen van deze netwerken kunnen nalopen. Kinderen moeten beter worden beschermd tegen georganiseerde misdaad:

Een nieuw rechtskader met betrekking tot georganiseerde criminaliteit, met strengere regels voor onderzoeken
Een nieuwe strategie en een nieuw actieplan inzake drugs en drugshandel
Een actieplan voor het beschermen van kinderen tegen criminaliteit
De “Follow the Money”-benadering versterken, onder meer door volledige omzetting van de nieuwe regels inzake ontneming en confiscatie van vermogensbestanddelen
Nieuwe wetgeving tegen de illegale handel in vuurwapens en nieuwe EU-strategieën inzake mensenhandel en slachtofferrechten

Terrorisme en gewelddadig extremisme bestrijden

Het niveau van terroristische dreiging in de EU blijft hoog. Daarom moet de EU goed toegerust zijn om te anticiperen op dreigingen, radicalisering te voorkomen, burgers te beschermen en te reageren op aanslagen:

Een nieuwe EU-agenda voor het voorkomen en bestrijden van terrorisme en gewelddadig extremisme
Nieuw instrumentarium om radicalisering te voorkomen
Haalbaarheidsstudie voor een nieuw EU-breed systeem voor het traceren van terrorismefinanciering

De EU als sterke mondiale speler op het gebied van veiligheid

Om de gevolgen van wereldwijde instabiliteit tegen te gaan, moet de EU haar veiligheidsbelangen ook buiten haar grenzen actief verdedigen door de internationale samenwerking op het gebied van veiligheid te stimuleren:

Partnerschappen versterken met belangrijke regio's zoals Latijns-Amerika en het Middellandse Zeegebied
Sluiten van internationale overeenkomsten door Europol en Eurojust, onder meer voor de oprichting van gezamenlijke operationele teams met lokale rechtshandhavingsinstanties
De informatie-uitwisseling met betrouwbare derde landen uitbreiden
De herziening van het visumopschortingsmechanisme voltooien en veiligheidsoverwegingen opnemen in de komende visumstrategie