Fiscale aspecten van de overdracht van een handelsfonds: belangrijke punten om te onthouden

De overdracht van een handelsfonds roept complexe fiscale kwesties op, met name op het gebied van belasting op meerwaarden, btw en registratierechten. Hier is een samenvatting van de belangrijkste vragen die aan bod kwamen tijdens mijn recente presentatie over dit onderwerp, vergezeld van praktische tips voor de overdrachtgevers en overdrachtontvangers.​

Belasting op meerwaarden op goodwill

Regeling voor gespreide belasting (artikel 47 van het WIB)

Deze regeling maakt in principe het spreiden van de belasting op de gerealiseerde meerwaarde bij de overdracht van een actief mogelijk, onder bepaalde voorwaarden.

• Recente jurisprudentie
  De toepassing van deze regeling op meerwaarden op goodwill (klantenbestand, reputatie, enz.) is zeer restrictief. Het wordt alleen toegestaan als de verkochte goodwill nog overeenkomt met de eerder door de overdrager verworven goodwill.
• Praktische problemen
  Moeilijkheid om de link aan te tonen tussen de aanvankelijk verworven goodwill en de verkochte goodwill, vooral als deze goodwill is afgeschreven of lange tijd geleden is verworven.
• Jurisprudentie ongunstig voor de belastingplichtige in verschillende gevallen :
  • Verkoop van een notariskantoor (Hof van Beroep Antwerpen, 24 januari 2023)
  • Verkoop van een tandartspraktijk (Hof van Beroep Antwerpen, 6 november 2018)

Praktische gevolgen

De overdrachtgevers moeten rekening houden met een onmiddellijke belasting in het geval van onvoldoende bewijs, wat de interesse in fiscale planning op basis van artikel 47 CIR beperkt.

Herziening van de btw

Veelvoorkomend geval : behoud van onroerend goed door de overdrager

Wanneer een overdrager het eigendom van onroerend goed behoudt na de overdracht van het handelsfonds en dit verhuurt aan de overdrachtontvanger, kan een herziening van de btw die op dit onroerend goed rust, vereist zijn.

• Standpunt van de Hoge Raad
  In zijn arrest van 24 november 2017 heeft de Hoge Raad bevestigd dat een dergelijke situatie leidt tot een herziening van de btw.
• Andere overeenstemmende beslissingen:
  • Mons (19 juni 2020),
  • Antwerpen (7 februari 2023),
  • Luik (8 december 2023).

Mogelijke oplossing : de huurovereenkomst aan btw onderwerpen

Om de herziening van de btw te vermijden, kan de overdrager kiezen voor de btw-toepassing op de huurovereenkomst van het onroerend goed. Deze optie is echter beperkt :

• Alleen van toepassing op nieuwe of grondig gerenoveerde gebouwen na 1 oktober 2018.
• Voorwaarde: uitsluitend professioneel gebruik door de huurder.

Registratierechten

Overdracht van oude gebouwen

De overdracht van oude gebouwenest automatisch onderworpen aan de registratierechten. Echter, de overdrager kan een correctie van de btw vermijden door artikel 11 van de btw-code in te roepen.

Overdracht van nieuwe gebouwen

In dit geval ontsnapt de transactie aan de registratierechten, op voorwaarde dat de toepassing van artikel 11 van de btw-code expliciet in de overdrachtsovereenkomst wordt vermeld. Het is niet nodig om de optie voor btw-onderworpenheid uit te oefenen om van deze vrijstelling te profiteren.

De overdracht van een handelsfonds, hoewel het een eenvoudige economische transactie lijkt, heeft belangrijke fiscale gevolgen voor de betrokken partijen. Zorgvuldige planning en kennis van de toepasselijke regels, met name op het gebied van belasting op meerwaarden, btw en registratierechten, zijn essentieel om de transactie te optimaliseren en onverwachte kosten te vermijden.