Afloop van de vereenvoudigde procedure tijdelijke werkloosheid overmacht te wijten aan de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne

Inleiding

Tot 30 juni 2022 kunnen werkgevers alle tijdelijke werkloosheid die het gevolg is van de coronapandemie of de oorlog in Oekraïne aangeven als tijdelijke werkloosheid wegens overmacht en geldt een vereenvoudigde procedure voor het invoeren van tijdelijke werkloosheid. Zo moeten werkgevers geen mededelingen van de tijdelijke werkloosheid versturen naar de RVA en volstaat het dat ze op het einde van de maand een aangifte sociaal risico (ASR scenario 5) verrichten met vermelding van het aantal uren tijdelijke werkloosheid.

De vereenvoudigde procedure tijdelijke werkloosheid overmacht kan ook worden toegepast indien er nog een aantal dagen per week kan worden gewerkt. Het begrip overmacht wordt dus ruim geïnterpreteerd (aangezien overmacht in principe impliceert dat de uitvoering van de arbeidsovereenkomst volledig onmogelijk is).

Vanaf 1 juli 2022 gelden opnieuw de klassieke procedures voor het invoeren van tijdelijke werkloosheid en kan dus niet langer een beroep worden gedaan op de soepele procedure tijdelijke werkloosheid overmacht die vanaf maart 2020 van toepassing was.

Dat betekent onder meer dat de normale formaliteiten voor het invoeren van tijdelijke werkloosheid werkgebrek wegens economische oorzaken (mededeling van de tijdelijke werkloosheid aan de RVA ...) moeten worden gerespecteerd en dat voor het invoeren van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht opnieuw voldaan moet zijn aan de strikte definitie van overmacht (dat betekent onder meer dat de uitvoering van de arbeidsovereenkomst volledig onmogelijk moet zijn).

Wat blijft van toepassing?

Een aantal versoepelingen die gedurende de vereenvoudigde procedure tijdelijke werkloosheid overmacht werden ingevoerd blijven (tijdelijk) van toepassing:

• Zo kunnen de werknemers die tijdelijk werkloos worden gesteld op grond van werkgebrek wegens economische oorzaken worden toegelaten tot het recht op werkloosheidsuitkeringen zonder eerst gedurende een bepaalde periode een aantal arbeidsdagen in loondienst te moeten bewijzen (net zoals dat voor de andere vormen van tijdelijke werkloosheid het geval is);
• Tot 31.12.2022 is de werknemer vrijgesteld van het gebruik van een controlekaart C3.2A en moet de werkgever die dus niet overhandigen aan de werknemer die tijdelijk werkloos wordt gesteld, ongeacht de reden van de tijdelijke werkloosheid. Aangezien er geen controlekaarten moeten worden afgeleverd, moeten ze ook niet worden ingeschreven in het (elektronische of papieren) validatieboek;

Tot 31.12.2022 moet de werkgever geen ASR scenario 2 afleveren indien de werknemer een uitkeringsaanvraag moet indienen en enkel op het einde van de maand een ASR scenario 5 afleveren (aangifte van het aantal uren tijdelijke werkloosheid in de betrokken maand). Indien de werkgever zich beroept op tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken, wordt als code aard van de dag de code 5.1 (tijdelijke werkloosheid werkgebrek wegens economische oorzaken) vermeld. De code 5.4 (tijdelijke werkloosheid wegens overmacht) kan vanaf 1 juli 2022 niet langer worden vermeld indien het gaat om tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken.

Welke procedures zijn na afloop van de vereenvoudigde procedure van toepassing voor het invoeren van tijdelijke werkloosheid werkgebrek op grond van economische oorzaken of tijdelijke werkloosheid wegens overmacht?

Er gelden tot 31.12.2022 een aantal soepele overgangsbepalingen. Hieronder vindt u een kort overzicht van de te volgen procedures. De overgangsbepalingen staan in het vet.

Tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken - arbeiders

• De werkgever moet voorafgaandelijk een elektronische mededeling van de voorziene economische werkloosheid (volledige schorsing, grote schorsing of kleine schorsing) versturen naar de RVA. Die mededeling moet 7 dagen op voorhand worden verstuurd. De wettelijke mededelingstermijn* wordt van 01.06.2022 tot 31.12.2022 ingekort van 7 naar 3 kalenderdagen.
  
  Voorbeeld: indien de werkgever op vrijdag een mededeling van de voorziene economische werkloosheid verstuurt naar de RVA, kan de regeling al ingaan vanaf dinsdag van de volgende week.
  
  *Indien bij KB voor een sector een afwijkende regeling geldt die een kortere mededelingstermijn voorziet, dan is die van toepassing.

• De werkgever moet, eveneens minstens drie dagen op voorhand, een kennisgeving van de voorziene economische werkloosheid doen aan de arbeiders en de economische redenen die de invoering van tijdelijke werkloosheid rechtvaardigen, meedelen aan de ondernemingsraad, of aan de vakbondsafvaardiging.
• De werkgever moet, voor elke werknemer die hij tijdelijk werkloos stelt wegens economische oorzaken, een elektronische mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag in de maand versturen naar de RVA.

• Indien de wettelijke maximale schorsingsduur * is bereikt (4 weken volledige schorsing of 3 maanden gedeeltelijke arbeid), moet de werkgever een verplichte werkweek invoeren vooraleer een nieuwe regeling kan ingaan.

* Indien bij KB voor een sector een afwijkende regeling geldt die in een langere schorsingsduur voorziet, dan is deze van toepassing.

Tot 31.12.2022 geldt er voor de regeling volledige schorsing een soepele ligging van de verplichte werkweek. De werkgever kan:

• na 4 weken volledige schorsing, een week werkhervatting invoeren
• na 8 weken volledige schorsing, twee weken werkhervatting invoeren
• na 12 weken volledige schorsing, drie weken werkhervatting invoeren.

De aangevraagde schorsingsduur in de voorafgaande mededeling verstuurd naar de RVA kan niet meer bedragen dan 4 weken. De werkgever kan na afloop van de regeling evenwel onmiddellijk aansluitend een nieuwe regeling aanvragen.

Voorbeeld : de werkgever vraagt een regeling van volledige schorsing aan voor 4 weken. Onmiddellijk aansluitend vraagt hij een nieuwe regeling van volledige schorsing aan voor 4 weken. Na afloop van deze regeling wordt het werk voor twee weken hervat.

• De werkgever moet, bovenop de werkloosheidsuitkering*, voor elke dag waarop de arbeider tijdelijk werkloos wordt gesteld wegens economische oorzaken, een supplement betalen. De betaling van dat supplement kan ook gebeuren door een Fonds voor Bestaanszekerheid.
  *Vanaf 01.07.2022 bedraagt het bedrag van de tijdelijke werkloosheidsuitkering opnieuw 65% van het gemiddelde loon (en niet meer 70%).

Tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken - bedienden

• De werkgever moet voorafgaandelijk een aanvraag indienen waarin hij aantoont dat hij aan de preliminaire voorwaarden voldoet om een regeling schorsing bedienden werkgebrek in te voeren (dat wil zeggen gebonden zijn door een cao of ondernemingsplan en erkend zijn als onderneming in moeilijkheden).

  Voor die aanvraag kan van 01.06.2022 tot 31.12.2022 het formulier C106A-OVERGANGSREGELING worden gebruikt, aangezien er voor het bewijs van onderneming in moeilijkheden tot 31.12.2022 een aantal versoepelingen gelden (zie verder).

  Het formulier C106A of C106A-OVERGANGSREGELING moet niet worden ingediend indien de werkgever in het verleden al bewezen heeft dat hij aan de preliminaire voorwaarden voldoet en de cao of het ondernemingsplan waarop hij zich beroept nog van toepassing is.

  Het formulier C106A-OVERGANGSREGELING moet ten minste 14 dagen ** vóór verzending van de eerste mededeling schorsing bedienden werkgebrek (zie verder) aangetekend of per e-mail verstuurd worden naar:

• ofwel de dienst Tijdelijke Werkloosheid van het bevoegde RVA-kantoor indien de onderneming zich beroept op een cao (de aanvullende cao nr. 159, een sectorale cao of een ondernemings-cao);
• ofwel de algemene Directie Collectieve arbeidsbetrekkingen van de FOD WASO (Ernest Blerotstraat 1, 1070 Brussel) indien de onderneming zich beroept op een ondernemingsplan.

** De RVA aanvaardt een soepele indieningstermijn: de werkgever kan de voorafgaande mededeling schorsing bedienden werkgebrek al versturen zodra de RVA de werkgever in kennis heeft gesteld dat de preliminaire voorwaarden aanvaard zijn.

• Voor het bewijs van ‘onderneming in moeilijkheden’ gelden tot 31.12.2022 volgende versoepelingen:
  
  • Indien de werkgever zich beroept op een substantiële daling van minimum 10% van de omzet, de productie of de bestellingen, dan kan hij de daling van de omzet, de productie of de bestellingen in één van de vier kwartalen voorafgaand aan de aanvraag tot invoering van de regeling van economische werkloosheid bedienden vergelijken met het corresponderende kwartaal in 2019 (en dus niet enkel met het corresponderende kwartaal van de laatste twee kalenderjaren);
  • Indien de werkgever zich beroept op minstens 10% tijdelijke werkloosheid in het RSZ-kwartaal voor verzending van het formulier C106A, dan kan hij zich ook beroepen op de dagen tijdelijke werkloosheid wegens overmacht als gevolg van de coronapandemie of de oorlog in Oekraïne (DMFA-dagen code 77) en dus niet enkel op de dagen tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken (DMFA-dagen code 71).

• De werkgever moet voorafgaandelijk een elektronische mededeling van de voorziene schorsing bedienden werkgebrek versturen naar de RVA. Die mededeling moet 7 dagen op voorhand worden verstuurd. De wettelijke mededelingstermijn wordt van 01.06.2022 tot 31.12.2022 ingekort van 7 naar 3 kalenderdagen.
  
• De werkgever moet, ook minstens drie dagen op voorhand, een kennisgeving van de voorziene economische werkloosheid doen aan de bedienden en de economische redenen die de invoering van tijdelijke werkloosheid rechtvaardigen, meedelen aan de ondernemingsraad of aan de vakbondsafvaardiging.
• De maximale schorsingsduur op jaarbasis bedraagt 16 weken volledige schorsing of 26 weken gedeeltelijke schorsing. Er wordt voor het uitputten van het krediet geen rekening gehouden met de dagen tijdelijke werkloosheid overmacht gelegen vóór 1 juli 2022.
• De werkgever moet, voor elke bediende die hij tijdelijk werkloos stelt wegens economische oorzaken, een elektronische mededeling van de eerste effectieve werkloosheidsdag in de maand versturen naar de RVA.

• De werkgever moet, bovenop de werkloosheidsuitkering*, voor elke dag waarop de bediende tijdelijk werkloos wordt gesteld wegens economische oorzaken, een supplement betalen, zoals bepaald in de cao of het ondernemingsplan. De betaling van dat supplement kan ook gebeuren door een Fonds voor Bestaanszekerheid.
  *Vanaf 01.07.2022 bedraagt het bedrag van de tijdelijke werkloosheidsuitkering opnieuw 65% van het gemiddelde loon (en niet meer 70%).

Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht

De gewone procedure voor het invoeren van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht is opnieuw van toepassing. Dat wil zeggen dat de werkgever een elektronische mededeling tijdelijke werkloosheid wegens overmacht moet versturen naar de RVA, samen met de nodige bewijsstukken waaruit de overmacht blijkt.

De definitie ‘overmacht’ wordt ook opnieuw strikt geïnterpreteerd. Daaruit volgt onder meer dat de uitvoering van de arbeidsovereenkomst gedurende de periode van overmacht volledig onmogelijk moet zijn.

Zo kan voor de volgende situaties nog tijdelijke werkloosheid wegens overmacht worden aangevraagd:

• De werknemer is niet arbeidsongeschikt, maar moet in quarantaine of in isolatie om de verspreiding van het coronavirus te beperken en hij kan niet telewerken;
• Tot 31.12.2022 heeft de werknemer het recht om afwezig te zijn op het werk wanneer hij moet instaan voor de opvang van een kind dat met hem samenwoont en dat niet naar het kinderdagverblijf, de school of een centrum voor opvang van personen met een handicap kan gaan omdat:
  
  • het kinderdagverblijf, de school of het centrum voor opvang van personen met een handicap (gedeeltelijk of volledig) gesloten is door een maatregel om de verspreiding van het coronavirus te beperken;
  • het kind zelf in quarantaine of in isolatie moet om de verspreiding van het coronavirus te beperken.

In die situaties kunnen er uitkeringen tijdelijke werkloosheid wegens overmacht worden aangevraagd gedurende de periode van de sluiting of de opgelegde quarantaine of isolatie.

Er moet een mededeling tijdelijke werkloosheid wegens overmacht verstuurd worden naar de RVA, samen met de nodige bewijsstukken (quarantaineattest, attest opvang kind sluiting corona, attest opvang kind quarantaine corona …).

In geval van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht wordt er door de RVA vanaf 01.07.2022 geen supplement meer betaald bovenop het bedrag van de werkloosheidsuitkering. Het bedrag van de tijdelijke werkloosheidsuitkering bedraagt opnieuw 65% van het gemiddelde loon (en niet meer 70%).

Voor meer info over de te volgen procedures, zie:

• Het infoblad E22 - tijdelijke werkloosheid economische oorzaken arbeiders
• Het infoblad E54 - schorsing bedienden werkgebrek - preliminaire voorwaarden
• Het infoblad E55 - schorsing bedienden werkgebrek – uitleg over de schorsingsregeling
• Het infoblad E24 - tijdelijke werkloosheid wegens overmacht.

Tijdelijke werkloosheid overmacht voor werknemers als hun kind door de coronamaatregelen niet naar het kinderdagverblijf, de school of een centrum voor opvang van personen met een handicap kan gaan